Tientallen miljoenen belastinggeld moeten dit jaar worden uitgegeven aan ruimingen van pluimveebedrijven en wilde vogels sterven massaal. De grootste vogelgriepuitbraak ooit duurt nu al een jaar en stelt de politiek voor flinke uitdagingen én kosten. De Tweede Kamer wordt deze donderdag bijgepraat over de zorgelijke ontwikkelingen wat betreft het virus.
Het vogelgriepvirus (H5N1) heeft voor het eerst het hele jaar door gewoed in Nederland. In Europa werd het virus in 37 landen aangetroffen, daarmee is het de grootste Europese uitbraak ooit. De landen met de meeste besmettingen zijn Frankrijk, Duitsland en Nederland, samen zijn zij goed voor meer dan driekwart van het aantal uitbraken in het afgelopen jaar.
“Dit jaar is anders omdat de uitbraak voor het eerst ook onder wilde vogels enorm snel is gegaan en het hele jaar is gebleven”, dat zegt Thijs Kuiken, hoogleraar virologie aan het Erasmus MC en vogelgriepexpert.
Dat er nu ook veel wilde vogels besmet raken, vraagt om een nieuwe aanpak, zegt Kuiken. “Historisch gezien denken we bij vogelgriep aan een ziekte van pluimvee. Dus bij beleidsmakers zit het ook in de portefeuille van de mensen die met veehouderij te maken hebben. En niet bij de mensen die met natuurbescherming en biodiversiteit te maken hebben.”
Dat moet anders, vindt Lea van de Zee, gebiedsmanager van Natuurmonumenten. Ze zat met duizenden dode vogels in zakken, maar kon nergens terecht. “Tot onze grote frustratie hebben we daarna uren lopen leuren met zakken vol dode vogels om die op een verantwoorde en veilige manier afgevoerd te krijgen. De overheid was in geen velden of wegen te bekennen. Dat kan en mag niet zo blijven”, zegt Van der Zee.
Het ministere van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) is het met natuurorganisaties eens dat duidelijkheid over het opruimen van dode vogels gewenst is. Het ministerie zegt nog deze maand te komen met een leidraad voor organisaties en overheden.
Geld is op
Er komt dus beleid voor het ruimen van wilde vogels, net zoals dat er is voor pluimveebedrijven. Daar zijn strikte protocollen. Maar ondanks dat, loopt de overheid ook bij de aanpak van vogelgriep bij pluimvee tegen problemen aan. Het potje met geld dat beschikbaar is voor bedrijven die geruimd worden, is leeg.
In een jaar tijd zijn zo’n 5 miljoen vogels geruimd in Nederland. De kosten voor de bestrijding van de uitbraken zijn geëxplodeerd. In 2020 werd er 2,6 miljoen uitgegeven aan onder meer ruimingen, het jaar erna was dit verdubbeld en dit jaar is er naar schatting van LNV al zo’n 44 miljoen euro besteed.
De maximale kostenpost van 30 miljoen euro over een tijdsspanne van vijf jaar (2020-2024) is daarmee ruimschoots overschreden. Alle pluimveebedrijven betalen mee aan deze pot, afhankelijk van het aantal kippen of eieren van het bedrijf. Met de kosten van de huidige uitbraak zal er naar schatting van het ministerie 22 miljoen euro vanuit het Rijk betaald moeten worden.
Een wondermiddel om van de vogelgriep af te komen is er niet, zegt Kuiken. Voor pluimvee zou vaccineren op korte termijn een oplossing kunnen zijn, maar in Nederland wordt dit nog niet gedaan. Voor wilde vogels is dat geen optie.
“Alleen als we het systeem van de pluimvee-industrie helemaal aanpassen, kunnen we het op den duur uitbannen”, zegt Kuiken. Ook is het dan van belang dat bedrijven niet zo dicht bij elkaar zitten en zouden er geen pluimveehouders moeten zitten in gebieden waar veel watervogels voorkomen, zegt hij.
Bron: nos.nl
